Achema - Zen - Dualistic Mind

Thế giới của Tâm Nhị Nguyên.

Ta thường nghe các nhà triết lý Phật học bàn luận hoặc bàn giải về triết lý nhị nguyên. Thế giới nhị nguyên, hay là thế giới hai mặt. Thí dụ điển hình cụ thể như hai mặt của một đồng xu. Khi đứng dưới gốc của một cái cột trụ, thì đầu trên kia của cột trụ là đỉnh cao nhất. 

Từ trên đỉnh của ngọn núi nhìn xuống, chân núi chôn sâu trong đất.  Đỉnh núi và thung lũng xung quanh sườn núi đâu phải là hai thể riêng biệt.  Chúng chỉ là hai phần của chung một thể. Thung lũng sâu là do ngọn núi trồi lên cao.  Núi có được vì có sự hiện hữu của thung lũng.  Núi không thể có ngoài thung lũng.  Đúng không?  Ngoài danh từ, thực tại, chúng chỉ là hai đầu của một cột trụ.

Thân cây thông muốn với lên tận trời mây phải có rễ chôn thật sâu trong lòng đất.  Chiều cao hay chiều sâu chỉ là hai kích thước của một vật, nhưng cùng một tỉ lệ.

Con người luôn luôn có sự lựa chọn giữa hai sự đối chọi của một vấn đề.  Họ muốn bảo tồn lẽ phải, từ bỏ lẽ trái.  Họ tìm kiếm cái đẹp, loại bỏ cái xấu.  Họ muốn có thiên đàng, chạy trốn địa ngục. Tiến tới nơi có ánh sáng, ra khỏi bóng tối.  Họ khao khát khoái lạc, không thích đau đớn.  Họ chia sự kiện ra làm hai phần, phần này đối chiếu phần kia.  Từ sự lựa chọn mới sinh ra đối kháng và từ đó sinh ra bất bình, bất mãn, đau khổ về tinh thần.

Có những người cho rằng con đường đạo của họ là chân lý.  Họ phản đối các giáo phái khác và cho rằng những người đó đi sai đường. Những người như vậy là không hoàn tất, hiện hữu.  Vì sao. Vì con đường họ chọn luôn luôn lừa tâm họ; con đường họ tránh né sẽ luôn luôn theo réo họ.  Họ không thể nào dẹp bỏ hết những gì họ không muốn, không ưa thích.

Khi một người càng cố dẹp tính dục, thì tình dục của họ càng tăng trưởng.  Do đó, một tôn giáo dạy người ta dẹp bỏ tính dục, thì lại càng gây ra sự ám ảnh của tình dục. Người nào càng cưỡng bỏ tính dục, là gián tiếp từ chối một phần của thể xác của mình. 

Chỉ có một phương cách hay nhất là chuyển hoá năng lực của tính dục .  Như vậy thì không phải chống cự với nó nữa.  Từ lâu ta vẫn coi tính dục là kẻ thù không đội trời chung. Nên chuyển hoá năng lực này và biến nó thành một người hợp tác, thay vì kẻ thù.

Thật sự, ai cũng luôn luôn có cơ hội đổi bạn, đổi đồng hành. Không ai có thể hiểu được kẻ thù rõ ràng. Muốn hiểu biết một vấn đề gì, điều thiết yếu, thiết tưởng, phải làm bạn với nó.

Chiến tranh và hoà bình cũng vậy. Ai cũng luôn luôn muốn gìn giữ hoà bình, loại bỏ xung đột và đấu tranh.  Về vấn đề này có vẻ như chúng ta không thể hành động mà không có sự lựa chọn.  Sự thật là thế giới đầy những mâu thuẫn và biện chứng. Thế giới này là một bản nhạc soạn cho hoà tấu với những nốt nhạc nhịp điệu đối chiếu khác nhau. Phải có những nốt trầm, nốt cao vút... Và không phải toàn là những nốt nhạc đơn thuần.

Chỉ khi lìa cuộc đời này, người ta mới tìm được một nốt độc đáo cho riêng cá nhân họ.  Cuộc đời này là tổ hợp của những nốt nhạc không cùng một điệu. Hãy tự đặt câu hỏi sao có thể kinh nghiệm hoà bình nếu không bao giờ có chiến tranh?  Nếu không có bệnh hoạn sao biết có sức khoẻ là thế nào.

Con người ngu ngơ về vấn đề này.  Từ lúc còn nhỏ, họ đã được tập cho cách phân biệt và lựa chọn.  Càng phân biệt, càng bị tách rời khỏi toàn bộ của sự tồn tại.  Đây chính là lúc con người lạc đường.

Những người hay nói đến đạo đức là những người chỉ nhìn thấy những mảnh vụn nhỏ... Nhiều người có tâm đạo nghĩ như vậy.  Người có ý nghĩ như vậy luôn luôn sống trong xung khắc của nội tâm:  giữa tốt và xấu.  Một người đạo đức rất lấy làm hài lòng khi họ lên án cái xấu, cái ác.  Như vậy sự quan tâm tới cái thiện mỹ của họ chỉ là tiêu cực .  Có những vị thánh lấy làm vui khi họ lên án kẻ “có tội”. Vì nếu không, sao họ có cảm nghĩ là họ thánh thiện hơn người.  Phải chăng sự hạnh phúc được lên thiên đàng dựa vào sự kết án của một người phải bị đoạ xuống địa ngục?  Nếu Cõi Tây Phương Cực Lạc không hiện hữu, chỉ có riêng trong Kinh Điển; hoặc khi người ta khám phá ra cảnh địa ngục cũng chẳng có thực, chắc họ cũng không muốn tạo dựng công đức, làm phước thiện chi cho uổng công, uổng của.

Cái hạnh phúc, giầu có của một người này là sự hy sinh khổ cực của người kia.  Sự thoả mãn của một người vô tội không do sự tốt đẹp tự nhiên đưa tới, mà nó là do sự đau khổ của kẻ có tội.  Khi con chiên trở thành người toàn hảo ông thánh sẽ mất đi hết sự hấp dẫn lôi cuốn và không còn được tôn sùng. Ông ta lập tức trở thành không đáng kể.

Toàn bộ vũ trụ tạo lập bởi đối chiếu, đối lập, nhưng chúng lại khắng khít bổ xung lẫn nhau. Như nhận xét cho ta thấy, cái gì chúng ta cho là xấu, thực ra nó chỉ là một cực điểm của cái gọi là đẹp và tốt.

Những ai bám víu vào tính nhị nguyên, phân biệt, là những người tu tưởng còn thiếu sót, vì họ chỉ chọn một nửa của sự thật và họ chỉ hiện hữu trong nửa phần này của thế giới.

Achema – Malaysia 2009

Kim Morris lược dịch May 2011