Achema – Humor and Laughter

Tinh Thần Hài Hước và Tính Vui Cười
                       
Hình như mọi người có vẻ chấp nhận cách nói chuyện có tính cách ‘lạ lùng’ (alien)này. Nếu thế thì thật hay và ta hãy tiếp tục đi xa hơn.
Để cho được đồng nhịp ta sẽ nói về tinh thần Hài hước. Tính vui cười và tinh thần hài hước là rất tốt.... vì trong khi đang vui cười, không có những ý nghĩ nào khác dính dấp vào trong đó....tạm thời cũng không có ảnh hưởng của tâm trí... và đây là lúc ta ở gần với sự hiện hữu của cuộc đời.

Tinh thần hài hước làm cho con người khác biệt hẳn với các sinh vật khác. Nó là một phần của bản chất loài người; nó làm cho chúng ta khoẻ mạnh, tươi mát và trẻ trung. Bất hạnh thay không phải tất cả mọi người đều khuyến khích và phát huy tinh thần hài hước này. Đặc biệt là trong cơ cấu tôn giáo, ai cũng phải trở thành nghiêm chỉnh... và chính sự nghiêm chỉnh này là tế bào “ung thư” phá hoại tinh thần hài hước này.

Sự nghiêm chỉnh đã được ca tụng, tôn vinh và kính trọng. Từ nhà thờ, chùa chiền, đến đền thờ và những chỗ thờ phượng khác, có hay nghe tiếng người ta cười vui không? Ngược lại thường chỉ thấy những người có lòng tin tôn giáo thật quá là nghiêm trang. Đúng như vậy, phải không? Sao lại như thế được? Có lẽ những cơ cấu tôn giáo đó chỉ thu hút được những người không có hạnh phúc hay buồn nản. Có lẽ đây cũng là lý do chính khiến cho những người đó tìm đến tôn giáo và thiếu tiếng cười. Nếu không họ đã được sinh ra như là những đứa trẻ có tôn giáo mà chính những đứa trẻ đó không có quyền lựa chọn.

Những người vui vẻ sẽ không mấy thích thú gia nhập vào nhóm này. Vì ta thấy vài tổ chức tôn giáo nào đó trục xuất những người thích cười đuà. Ngày mà những tiếng cười và những câu chuyện hài hước có thể trở lại những nơi linh thiêng như nhà thờ, chùa chiền hay đền thờ là ngày những nơi này trở nên “Toàn bộ hay Hoàn tất”. Vì tính vui cười là một đặc tính duy nhất tách biệt con người và các sinh vật khác.

Ta có thể gọi những người không có khả năng cười đùa không phải là người... vì họ chưa thuộc vào với loài người, chỉ loài người mới có tinh thần hài hước. Và để là con người, ta cần có tinh thần hài hước, vì tính hài hước cùng với sự cười đùa là nhịp cầu tiếp nối ta với thâm tâm trong ta.... vì thâm tâm là sự chơi đùa....nếu không có sự chơi đùa này.... ta sẽ không liên kết được với chuyện vui cười của vũ trụ này, do sự hiện hữu chỉ là một chuyện vui cười thôi. Sự hiện hữu này chỉ là một trò đuà; không phải là một chuyện nghiêm trọng. Như thế tại sao ta lại làm cho cuộc đời thành quá nghiêm trọng và khổ sở?

Nguời vui cười còn cao cả hơn bất cứ người ngu muội nào chỉ biết cầu nguyện một ngày 5 lần. Sự vui cười không cần nhiều hiểu biết, không cần tốt nghiệp đại học. Vui cười không đòi hỏi phải là người thật nghiêm nghị; cũng không cần phải có địa vị gì đó trong xã hội. Vui cười chỉ đòi hỏi sự hiện hữu của chính mình ngay trong lúc này, trong khoảnh khắc này. Đòi hỏi nhìn nhanh vào sự việc và sự thông hiểu nhanh chóng ngay tại khoảnh khắc đó.

Câu chuyện cười không thể giải thích ra được....hoặc ta hiểu được ngay hay mất dịp hiểu nó thôi. Nếu bỏ mất dịp .....ta có thể cố gắng tìm lại ý nghĩa của câu chuyện cười ....nhưng khi đã hiểu được rồi thì chuyện cười không còn đó nữa. Như vậy chuyện cười là một cách huấn luyện rất tốt cho con người sống qua từng khoảnh khắc của hiện tại. Đùa và cười sẽ làm tăng cường chánh niệm. Vì nó đòi hỏi ta phải có chánh niệm tại ngay khoảnh khắc hiện tại thì câu chuyện cười mới có được. Tính hài hước cần sự hiện diện của chánh niệm, một sự hiện diện tối cần thiết. Sự hiện diện của chánh niệm không phải là để đặt câu hỏi có tính cách phân tích nhưng là đặt ra câu hỏi của sự nhận thức.

Phần lớn các tôn giáo không thể chấp nhận tinh thần hài hước là cái gì có tính cách tôn giáo. Trái lại một số tôn giáo nào đó cho nó là chuyện “bỉ ổi”. Ta có thể mong muốn một con bò cười lên được không? Có thể mong muốn một con lừa có tinh thần hài hước không? Có thể thấy một con trâu kể chuyện tiếu lâm không? Ngay lúc những ‘ông thánh’ của ta trở nên nghiêm nghị là lúc họ rơi vào danh sách ph ân loại của con bò, lừa và trâu; họ không còn là con ng ười nữa vì họ đã mất đi cái phẩm chất đặc biệt độc nhất mà chỉ loài người tri thức mới có được.

Tri thức càng cao bao nhiêu, nó sẽ càng đưa ta vào tính chơi đùa nhiều hơn khi tiếp cận các rắc rối của cuộc đời. Thế này là quá đẹp đẽ vì tính chơi đùa sẽ không mang bất cứ một gánh nặng nào tới cho ta; nó sẽ là sự vui vẻ và thích thú trong việc giải quyết các rắc rối. Cuộc đời sẽ không là một “ cái tội” như những người đó từng tin như vậy.....trái lại... cuộc đời là đầy sự chơi đùa, là một món quà đầy vui nhộn.

Một bà mẹ mắng đứa con trai 5 tuồi là đừng chơi đùa mỗi ngày....con cần làm xong bài làm mang về nhà trước rồi con mới được chơi....đứa trẻ con hỏi lại mẹ nó tại sao nó cần đi học tất cả những cuốn sách này và làm hết bài làm ở nhà đó.....Người mẹ trả lời.... nếu không có những hiểu biết từ sách vở ....thì con không thể sống sót trên thế giới tân tiến này được.....con không thể có một việc làm tốt, không thể có lương cao, người ta không nể trọng con, con không thể trở thành một giám đốc. Con cũng không thể làm chủ một căn nhà, hay một chiếc xe hơi riêng. Con không thể biết thế nào là sự thành công được.

Hãy nhìn ba mẹ của con đây, ba mẹ đã tốt nghiệp từ trường đại học học nổi tiếng nhất thế giới. Có một cuộc sống biệt đãi hơn so với những người khác....con thấy không ba mẹ có một căn nhà nghỉ mát lớn với hồ bơi. Có một thửa vườn bao la với đủ loại cây ăn trái. Ba mẹ được biết bao nhiêu bạn bè và bà con thân thuộc kính nể......có lẽ nói cho con nghe tất cả những điều này sẽ không làm cho con hiểu về cái thế giới mà con đang sống được, có lẽ sau này khi con lớn lên và trưởng thành....khi mà con cũng có một cuộc sống giống như của ba mẹ....con sẽ hiểu mẹ nói những gì. Bà mẹ trả lời con một cách hãnh diện....

Nét mặt đứa bé 5 tuổi trông thật buồn rầu và chua chát sau khi nghe câu trả lời của bà mẹ. Và nó vẫn cứ tiếp tục lập đi lập lại câu nói:

Con không muốn lớn lên thành người lớn.......... Con không muốn lớn lên thành người lớn.......... Con không muốn lớn lên thành người lớn..........

Bố mẹ nó quá ngạc nhiên hỏi nó tại sao?...............câu trả lời của đứa bé là: Con không thấy được là người lớn có gì vui sướng.... vì con không nghĩ cả hai ba mẹ vui sướng......bởi vì ba mẹ không thể chơi đùa mỗi ngày được.

Achema – Malaysia - 2008

Kim Morris lược dịch September 2011